Archiwum kategorii: Prawo rodzinne, opiekuńcze, spadki

Pomoc prawna z zakresu prawa rodzinnego, opiekuńczego, spadkowego w tym podział majątku, alimenty, władza rodzicielska, opieka nad dziećmi, ustalenie kontaktów,ubezwłasnowolnienie i inne.

Alimenty dla dziecka. Co to są alimenty i dlaczego ich płacenie jest ważne?”

Co to są alimenty?

Alimenty dla dziecka to obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania. Zazwyczaj, mówiąc o alimentach, mamy na myśli świadczenia pieniężne. Alimenty mogą być też świadczone w naturze. Celem alimentów jest zapewnienie dziecku niezbędnych środków na utrzymanie, wychowanie, edukację, opiekę zdrowotną, rekreację i inne jego potrzeby. Rodzice mogą ustalić między sobą zakres świadczeń alimentacyjnych w drodze porozumienia albo w mediacji, może je również zasądzić sąd.

Dlaczego płacenie alimentów dla dziecka jest ważne?

Płacenie alimentów to nie tylko prawny obowiązek. To przede wszystkim wyraz troski i zaangażowania w życie swojego dziecka. Jest to kwestia znacznie wykraczająca poza wymiar finansowy. To wsparcie, które ma zasadnicze znaczenie dla komfortu życia i rozwoju dziecka.

Regularne płacenie alimentów zapewnia dziecku stabilność finansową,. Umożliwia mu rozwianie swoich zainteresowań, spełnianie marzeń, uczestniczenie w zajęciach pozaszkolnych. To także lepszy dostęp do edukacji czy kursów, co ma bezpośredni wpływ na jego przyszłość. Dzięki alimentom dziecko ma dostęp do opieki zdrowotnej, odzieży, środków higieny osobistej. Finansowe wsparcie w tych wszystkich obszarach jest niezwykle ważne. Nie bez znaczenia jest jednak to, że rodzic poprzez płacenie alimentów dla dziecka, troszczy się o nie, wspiera. Ma kluczowe znaczenie dla budowania więzi emocjonalnej między rodzicem a dzieckiem.

Dlaczego warto przestrzegać obowiązku alimentacyjnego?

Jest wiele powodów dla których warto wywiązywać się z obowiązku alimentacyjnego, oto kilka z nich:

jest to zobowiązanie wobec dziecka – regularne wywiązywanie się z obowiązku alimentacyjnego pokazuje, że dla rodzica ważne jest dobro dziecka i jest gotowy działać w jego najlepszym interesie.
unikanie płacenia alimentów dla dziecka pociąga za sobą konsekwencje prawne – rodzic niewywiązujący się ze swojego zobowiązania powinien liczyć się z:

postępowaniem sądowym, egzekucyjnym co wiąże się ze znacznymi kosztami postępowania sądowego i egzekucyjnego, zajęciem majątku, wynagrodzenia, rachunków bankowych,
odpowiedzialnością karną – nałożeniem grzywny, kary ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności,
wpisaniem do rejestru dłużników co znacznie utrudni korzystanie z usług finansowych (kredytów, pożyczek)
zatrzymaniem prawa jazdy – w przypadku uznania rodzica za dłużnika alimentacyjnego uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych

Podsumowanie

Unikanie płacenia alimentów dla dziecka to nie tylko naruszenie prawa, ale także obowiązków rodzicielskich. Może prowadzić do szeregu problemów prawnych, ale przede wszystkim negatywnie wpływać na sytuację materialną i emocjonalną dziecka. Wywiązywanie się z obowiązku alimentacyjnego jest przejawem odpowiedzialności i troski o dobro dziecka.

Jeżeli potrzebujesz pomocy prawnej w zakresie alimentów, rozważasz mediację lub potrzebujesz innej pomocy prawnej z zakresu prawa rodzinnego, zajrzyj tutaj.

Kancelaria Laureatem Konkursu “Kancelaria Przyjazna Dziecku”

Z ogromną radością przyjmuję to wyróżnienie, jakie przypadło mojej Kancelarii – znalezienie się w gronie laureatów Konkursu “Kancelaria Przyjazna Dziecku”. Dla mnie to nie tylko zaszczyt, ale również inspiracja do kontynuowania pracy na rzecz dobra dzieci w procesach prawnych.

Dla mnie dzieci są zawsze na pierwszym miejscu

Jako laureat konkursu, stawiam dobro dzieci w centrum mojej działalności. Świadomość, że problemy rodzinne mogą istotnie wpłynąć na życie najmłodszych, motywuje mnie do działania na rzecz ich najlepszego interesu.

Co dla mnie oznacza prowadzenie „Kancelarii Przyjaznej Dziecku”

„Kancelaria Przyjazna Dziecku” – to dla mnie więcej niż tytuł. To podejście, które uwzględnia dobro i potrzeby dzieci w procesach prawnych. Moja praca koncentruje się na kompleksowej pomocy rodzinom w trudnych sytuacjach życiowych, zachowując empatię i zrozumienie dla wszystkich stron. Świadcząc pomoc prawną, dążę do znalezienia sprawiedliwych rozwiązań, które zrównoważą interesy dorosłych i dobro dzieci, szukam takich rozwiązań, które są sprawiedliwe i zgodne z potrzebami zarówno dorosłych, jak i dzieci – które uwzględniają dobro dziecka w procesach prawnych. Szukam takich opcji, które minimalizują u dzieci stres i niepewność.

Mediacje rodzinne

Mediacje i porozumienie są dla mnie ważnym elementem, ponieważ wierzę, że pokojowe rozstrzygnięcie konfliktów jest najlepszym rozwiązaniem i każda ze skonfliktowanych stron może być wygrana. Promuję mediacje okołorozwodowe i rodzinne, które skupiają się na dobru dziecka, umożliwiając im wyrażenie swoich potrzeb i uczestnictwo w decyzjach.

Kancelaria Radcy Prawnego Agata Maksjan-Wójcik to wyjątkowe miejsce.

Kancelaria to miejsce otwarte dla każdego, także dla dzieci. Zapewniam dostęp do wsparcia prawnego dostosowanego do ich potrzeb, dbając o bezpieczeństwo i komfort wszystkich klientów. Tu każdy może liczyć na empatyczne podejście i dyskrecję w rozwiązaniu swoich spraw prawnych.

Potrzebujesz pomocy prawne – sprawdź w czym mogę Ci pomóc.

Co reguluje prawo rodzinne i opiekuńcze.

Prawo rodzinne wywodzi się z prawa cywilnego. Reguluje majątkowe i niemajątkowe stosunki prawne w rodzinie:

wynikające z małżeństwa
pomiędzy rodzicami a dziećmi
pomiędzy rodzeństwem, krewnymi i powinowatymi.

Podstawowym aktem prawnym z zakresu prawa rodzinnego, jest Kodeks rodzinny i opiekuńczy z 1964 r. Od czasu jego uchwalenia, kodeks ten był już wielokrotnie nowelizowany. Nie jest on jednak jedynym źródłem prawa rodzinnego. Przepisów prawa regulujących tą materię, należy szukać także w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, w ustawach, w rozporządzeniach czy chociażby przepisach prawa międzynarodowego. Do postępowań sądowych, zastosowanie znajdują natomiast postanowienia Kodeksu postępowania cywilnego.

Prawo rodzinne zawiera regulacje dotyczące m.in.: zawarcia małżeństwa, praw i obowiązków małżonków, ustrojów majątkowych małżeńskich, ustania małżeństwa, separacji. Znajdują się w nim również regulacje dotyczące chociażby: władzy rodzicielskiej, kontaktów z dzieckiem, pieczy zastępczej, opieki, kurateli, czy chociażby świadczeń alimentacyjnych.

Podstawowymi zasadami prawa rodzinnego są:

Ochrona rodziny i dziecka.
Dobro dziecka
Zasada trwałości związku małżeńskiego
Zasada równości małżonków

“Dobro rodziny”

Rodzina stanowi jedną z podstawowych wartości konstytucyjnych. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej w art. 18. wskazuje, że małżeństwo jako związek kobiety i mężczyzny, rodzina, macierzyństwo i rodzicielstwo znajdują się pod ochroną i opieką Rzeczypospolitej Polskiej. Państwo natomiast zgodnie z art. 71 Konstytucji, w swojej polityce społecznej i gospodarczej, uwzględnia dobro rodziny. Rodziny znajdujące się w trudnej sytuacji materialnej i społecznej, zwłaszcza wielodzietne i niepełne, mają prawo do szczególnej pomocy ze strony władz publicznych. Matka przed i po urodzeniu dziecka ma prawo do szczególnej pomocy władz publicznych, której zakres określa ustawa.

Zarówno orany publiczne stosujące prawo, jak i członkowie rodziny, są zobowiązani kierować się dobrem rodziny. Niektóre z uregulowań kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, posługują się wprost klauzulą dobra rodziny jak np. art. 23 k.r.o. inne, choć nie wskazują jej wprost, mają na celu realizacje jej dobra, np. art. 27, czy art. 91 k.r.o.

Art. 23. Małżonkowie mają równe prawa i obowiązki w małżeństwie. Są obowiązani do wspólnego pożycia, do wzajemnej pomocy i wierności oraz do współdziałania dla dobra rodziny, którą przez swój związek założyli.

Art. 27. Oboje małżonkowie obowiązani są, każdy według swych sił oraz swych możliwości zarobkowych i majątkowych, przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny, którą przez swój związek założyli. Zadośćuczynienie temu obowiązkowi może polegać także, w całości lub w części, na osobistych staraniach o wychowanie dzieci i na pracy we wspólnym gospodarstwie domowym.

Art. 91. § 1. Dziecko, które ma dochody z własnej pracy, powinno przyczyniać się do pokrywania kosztów utrzymania rodziny, jeżeli mieszka u rodziców. § 2. Dziecko, które pozostaje na utrzymaniu rodziców i mieszka u nich, jest obowiązane pomagać im we wspólnym gospodarstwie.

Dobro rodziny, jako klauzula generalna ma niedookreślone znaczenie i dzięki temu przy jej stosowaniu sądy lub inne organy władzy publicznej stosujące prawo, mogą uwzględnić, przy rozpatrywaniu poszczególnych spraw, indywidualne, specyficzne dla danej rodziny okoliczności. W sprawach rodzinnych niezbędna jest bowiem elastyczność rozstrzygnięć.

Zapraszam do kontaktu.

Potrzebujesz pomocy prawnej z zakresu prawa rodzinnego? Szukasz radcy prawnego, który Ci doradzi lub pomoże w przygotowaniu wniosku do sądu albo w napisaniu pisma w toku toczącego się już postepowania przed sądem?. A może poszukujesz pełnomocnika procesowego, który ma doświadczenie w sprawach z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego?

Napisz

lub zadzwoń +48 503-002-777

Więcej o świadczonych przez Kancelarie Radcy Prawnego Agata Maksjan-Wójcik w Warszawie, dowiesz się pod tym linkiem:https://maksjan.pl/uslugi-prawne/.

Aktualną treść ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy z dnia 25 lutego 1964 r – znajdziesz go pod tym linkiem:

Kodeks Rodzinny i opiekuńczy.

Alimenty rodziców na dziecko – kiedy i jak długo należy je płacić.

Kiedy rodzice są zobowiązani do świadczeń alimentacyjnych?

Kodeks rodzinny i opiekuńczy w art. 133 stanowi, że rodzice są zobowiązani do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie. Wyjątek stanowi sytuacja, w której dziecko posiada majątek, który przynosi dochody i dochody te są wystarczające do pokrycia kosztów utrzymania i wychowania dziecka. Ponadto rodzice są zobowiązani do świadczeń alimentacyjnych także wówczas, gdy dziecko znajduje się w niedostatku.

Jak długo rodzice są zobowiązani do zapłaty alimentów?

Obowiązek alimentacyjny rodziców względem dzieci, nie jest ograniczony żadnym sztywnym terminem. Przez cały okres w którym dziecko nie jest w stanie samodzielnie się utrzymać, rodzic jest zobowiązany świadczyć na jego rzecz alimenty. Dotyczy to zawsze sytuacji, w której dziecko jest małoletnie. Osiągnięcie przez dziecko pełnoletności, nie zwalnia jednak rodziców z obowiązku alimentacyjnego, jeżeli dziecko nie jest w stanie nadal samodzielnie się utrzymywać. Sąd Rejonowy w uzasadnieniu wyroku z dnia 9 grudnia 2014 r. w sprawie oznaczonej sygn. akt III RC 273/14 wskazał, że „obowiązek alimentacyjny rodziców względem dziecka, przewidziany w art. 133 § 1 KRO wygasa z chwilą osiągnięcia przez dziecko odpowiedniego stopnia fizycznego i umysłowego rozwoju, potrzebnego do usamodzielnienia się i do uzyskania środków utrzymania z własnej pracy i z własnych zarobków. Tym samym nie wygasa on z osiągnięciem przez dziecko jakiegoś określonego wieku, a w szczególności przez uzyskanie przez nie pełnoletności. Stosownie, bowiem do przepisów art. 133 KRO w zw. z art. 96 KRO rodzice powinni w miarę swych możliwości “troszczyć się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka i przygotowywać je należycie do pracy dla dobra społeczeństwa odpowiednio do jego uzdolnień”. Jeżeli więc uzdolnienia dziecka przemawiają za tym, że w celu ich należytego wykorzystania dla dobra społeczeństwa powinno ono odbyć studia wyższe, obowiązek alimentacyjny rodziców powinien w zasadzie trwać do czasu ukończenia tych studiów”.

W praktyce jeżeli dziecko studiuje w trybie dziennym, nie posiada jeszcze wyuczonego zawodu, który pozwalałby mu na podjęcie zatrudnienia albo na samodzielne utrzymanie, rodzicom bardzo trudno będzie uchylić się do obowiązku alimentacyjnego, chociaż każda sytuacja jest inna i wymaga analizy.

Dodatkowo dziecko pełnoletnie ma prawo do alimentów, kiedy ukończyło edukację, ale znajduje się w niedostatku. O niedostatku więcej pisałam w artykule “Alimenty na małżonka. Sprawdź, kiedy możesz się o nie ubiegać”.

Kiedy rodzice mogą wystąpić do sądu z powództwem o zniesienie alimentów?

Rodzice mogą uchylić się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka pełnoletniego, jeżeli są one połączone z nadmiernym dla nich uszczerbkiem lub jeżeli dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się. Przykładowo, kiedy dziecko podejmuje naukę jedynie dla pozoru, albo ma możliwości podjęcia zatrudnienia i jest w stanie pogodzić je z nauką a mimo to, unika podjęcia pracy lub nie podejmuje żadnego wysiłku, aby taką pracę znaleźć. Albo co prawda dziecko pełnoletnie podejmuje naukę ale ją zaniedbuje, nie uczestniczy w zajęciach systematycznie, jego działania mogą budzić wątpliwości czy ukończy on naukę, lub gdy np. dziecko osiąga mierne wyniki w dalszej nauce a ma już wyuczony zawód. Jest to możliwe także wtedy, kiedy dziecko nie dokłada starań, w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się. Z drugiej strony, nie można pomijać sytuacji majątkowej rodziców i należy zbadać, czy dalsze utrzymywanie obowiązku świadczeń alimentacyjnych na dorosłe już dziecko, nie wiąże się dla rodziców z nadmiernym dla nich uszczerbkiem. Może tak być w sytuacji, kiedy np. rodzice pobierają niskie emerytury, które w skromnym zakresie zabezpieczają ich potrzeby materialne. (orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 10 grudnia 1998 r. w sprawie o sygn. akt I CKN 1104/98)

Potrzebujesz pomocy w sprawie alimentacyjnej?

Napisz

Masz inny problem z zakresu prawa rodzinnego, opiekuńczego, spadkowego?

Chcesz wiedzieć więcej Zapraszam do zakładki: Prawo rodzinne

Alimenty na małżonka. Sprawdź, kiedy możesz się o nie ubiegać.

Wiele osób mnie pyta, w jakich sytuacjach po rozwodzie, może ubiegać się o alimenty od byłego małżonka. Przepisy prawa przewidują dwie możliwości. W zależności od tego czy Twój rozwód został orzeczony:

bez orzeczenia o winie lub z obopólnej winy czy też
z wyłącznej winy drugiego małżonka

są różne przesłanki, które musisz spełnić, abyś mógł ubiegać się o zasądzenie alimentów.

Pamiętaj jednak, że jeżeli zostałeś uznany za wyłącznie winnego rozpadu pożycia małżeńskiego, nie przysługuje Ci prawo ubiegania się o alimenty od byłego małżonka.

Rozwód bez orzekania o winie lub obopólna wina a alimenty.

Jeżeli w wyroku rozwodowym, nie zostałeś uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia a więc został orzeczony rozwód bez orzekania o winie lub z obopólnej winy i znajdujesz się w niedostatku, masz prawo ubiegać się o alimenty od byłego małżonka. Możesz żądać od niego, dostarczenia Ci środków utrzymania, w zakresie odpowiadającym Twoim usprawiedliwionym potrzebom. Musisz jednak wiedzieć, że sąd orzekając alimenty, uwzględni możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego. To one stanowią górną granicę świadczeń alimentacyjnych.

Małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego. (art. 60 § 1 kro)

Co znaczy “znajdować się w niedostatku”?

Pojęcie “niedostatku” nie zostało zdefiniowane w przepisach prawa. Kiedy więc możemy przyjąć, że mamy do czynienia z niedostatkiem? Sąd Najwyższy wyjaśnił, że pojęcie niedostatku występuje wtedy, “gdy uprawniony nie może w pełni własnymi siłami, z własnych środków, zaspokoić swych usprawiedliwionych potrzeb”. Zaspokojenie potrzeb każdego człowieka powinno nastąpić przede wszystkim z jego własnych środków. Dotyczy to dochodów z pracy, z majątku, ze świadczeń z ubezpieczenia lub zabezpieczenia społecznego. (SN uzasadnienie tezy III wytycznych z dnia 16 grudnia 1987 r). Czasem jednak nie jest to możliwe. Nie ma też jednego, uniwersalnego katalogu potrzeb, które zostały zaspokojone lub nie, które brane są pod uwagę przy ustalaniu czy uprawniony do alimentów znajduje się niedostatku czy nie. Każdy człowiek ma odmienne potrzeby i to zarówno materialne jak i niematerialne ale oba te rodzaje potrzeb są ze sobą sprzężone i tylko ich łączne zaspokojenie, zapewnia godziwą egzystencję. (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie, z 10 marca 2004 r. w sprawie o sygn. akt SA/Sz 1426/02). Każda osoba ubiegająca się o alimenty znajduje się w innej sytuacji i każda ma odmienne potrzeby materialne i niematerialne i do każdej sprawy należy odchodzić indywidualnie. Dokonując oceny sytuacji konkretnej osoby ubiegającej się o alimenty a w szczególności oceny, czy znajduje się ona w niedostatku, należy brać pod uwagę indywidualne cechy uprawnionego, takie jak: wiek, stan zdrowia, zawód, pozycje społeczną, dotychczasową stopę życiową. Zatem zakres ten różni się w zależności od poszczególnych osób.

Co mieści się pod pojęciem środków utrzymania.

Jeżeli jesteś rozwiedziony i w wyroku rozwodowym nie zostałeś uznany za wyłącznie winnego rozpadu pożycia i znajdujesz się w niedostatku, możesz ubiegać się od byłego małżonka, dostarczania Ci środków utrzymania. Granice obowiązku alimentacyjnego określają z jednej strony Twoje usprawiedliwione potrzeby, z drugiej możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego. To one stanowią górą granicę świadczeń alimentacyjnych.

Podobnie jak w przypadku “niedostatku”, tak i w przypadku “środków utrzymania”, brak jest w przepisach prawa definicji, która wskazywałaby w sposób jednoznaczny, co należy rozumieć pod tym pojęciem. Analizując jednak orzeczenia różnych sądów należy wyszczególnić: zapewnienie mieszkania, ogrzewania, oświetlenia, opieki medycznej i leków, wyżywienia, środków higienicznych, odzieży, itp. Jako przykłady można wskazać:

wyrok SN z 6.02.1969 r. III CZP 129/68, w którym sąd uznał, że przez środki utrzymania należy rozumieć zaspokajanie potrzeb konsumpcyjnych uprawnionego, a więc zapewnienie mu np. pożywienia, odzieży, wypoczynku, w razie potrzeby kosztów leczenia, jak również kosztów mieszkania
wyrok SN z 19 maja 1975 r III CRN 55/75, w którym sąd uznał, że stan niedostatku zachodzi już wtedy, gdy uprawniony nie ma możliwości zarobkowych i majątkowych pozwalających na pełne zaspokojenie jego usprawiedliwionych potrzeb, a jeżeli uprawniony jest chory, to do potrzeb tych należą i lekarstwa
wyrok SN z dnia 6 maja 1967 r. III CR 422/66, w którym sąd uznał, że przez obowiązek alimentacyjny może polegać również na dostarczeniu osobie znajdującej się w niedostatku mieszkania, opieki lekarskiej i domowej

Zakres świadczeń alimentacyjnych, jest uzależniony od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego. Każdorazowo sąd będzie badał, jakie potrzeby ma uprawniony do świadczeń alimentacyjnych, a więc ustali ich katalog, oceni czy potrzeby te są usprawiedliwione a także określi jaki jest koszt zaspokojenia tych potrzeb. Waru wspomnieć, że przyglądając się usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego, należy mieć na uwadze zapewnienie uprawnionemu prawidłowych, a nie jedynie minimalnych warunków bytowania. Prawidłowe warunki to takie, które stworzą uprawnionemu normalne warunki bytowania odpowiadające jego wiekowi, stanowi zdrowia i wykształceniu (tak orzekł Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy w Warszawie – VI Wydział Rodzinny i Nieletnich, w wyroku z dnia 21 stycznia 2021 r. w sprawie o sygn.. akt VI RC 187/20). Z drugiej strony sąd orzekając alimenty, uwzględni także możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego.

Możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego, jako górna granica obowiązku alimentacyjnego.

Przy orzekaniu obowiązku alimentacyjnego, sąd bierze pod uwagę, nie tyle aktualne zarobki zobowiązanego, co kwoty, jakie mógłby zarabiać zobowiązany, gdyby w pełni wykorzystywał swoje możliwości zarobkowe. Tak więc sąd bierze pod uwagę wiek zobowiązanego, jego stan zdrowia, wykształcenie, doświadczenie zawodowe, ale także możliwości znalezienia pracy w regionie w którym zamieszkuje (H. Dolecki (red), Komentarz do art. 135 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego) itp.

Ubieganie się o alimenty, od byłego małżonka, który został uznany wyłącznie winnym rozpadu pożycia.

Jeżeli w wyroku rozwodowym sąd orzekł rozwód z wyłącznej winy drugiego małżonka, aby ubiegać się o alimenty, nie musisz być w niedostatku. Wystarczy, że rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie Twojej sytuacji materialnej.

Jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku”. (art 60 § 2 kro)

Istotne pogorszenie sytuacji materialnej – czyli jakie?

Powyższy przepis przewiduje tzw. rozszerzony obowiązek alimentacyjny. Obciąża on małżonka, który ponosi wyłączną winę za rozkład pożycia. Co więcej, nie zależy on od tego, czy małżonek niewinny cierpi niedostatek. Wystarczy, że pogorszyła się jego sytuacja materialna wskutek orzeczenia rozwodu. Przepis ten nakłada na małżonka wyłącznie winnego rozwodu, obowiązek przyczyniania się w odpowiednim zakresie, do ponoszenia kosztów związanych z zaspokojeniem usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego. Jak wskazał Sąd Okręgowy w Suwałkach, w wyroku z dnia 13 listopada 2013 r. w sprawie oznaczonej sygn. akt I Ca 331/13, “wykładnia przesłanki “istotnego pogorszenia sytuacji materialnej małżonka niewinnego” powinna polegać na porównaniu każdorazowej sytuacji materialnej małżonka niewinnego z tym położeniem, które by istniało, gdyby rozwód nie został w ogóle orzeczony i gdyby pożycie małżonków funkcjonowało prawidłowo. Istotne pogorszenie sytuacji materialnej, to będąca konsekwencją rozwodu, negatywna zmiana sytuacji majątkowej, która polega na zmniejszeniu środków, którymi dysponuje małżonek niewinny, lub na zwiększeniu jego usprawiedliwionych potrzeb, przy czym pogorszenie sytuacji nie musi być tak znaczne, aby pociągało za sobą niedostatek małżonka niewinnego (por. wyroki SN o sygn. akt I CKN 415/99 i I CKN 1276/99), ale powinno być wyraźnie odczuwalne, w przeciwnym wypadku byłoby nieistotne. Punktem odniesienia powinno być „prawidłowo funkcjonujące małżeństwo”

Tak więc przesłankami zasądzenia alimentów są: zarówno wyłączna wina w rozkładzie pożycia byłego małżonka, jak i istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego. Pod rozwagę sąd bierze także uzasadnione potrzeby małżonka niewinnego. Wszystkie te przesłanki muszą być spełnione łącznie. Warto jednak zwrócić uwagę, że nawet jeżeli ww. przesłanki zostaną spełnione, sąd może ale nie musi orzec alimentów.

Zaspakajanie uzasadnionych potrzeb ale jedynie w odpowiednim zakresie.

Sąd podejmując decyzję o obciążeniu małżonka wyłącznie winnego obowiązkiem alimentacyjnym, nakłada na tego małżonka obowiązek przyczyniania się do ponoszenia kosztów związanych z zaspokojeniem usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, jedynie w odpowiednim zakresie. W wyroku z dnia 28 października 1980 r. (III CRN 222/80) Sąd Najwyższy podkreślił, że zakres świadczeń alimentacyjnych wobec byłego małżonka: “określa z jednej strony stopień pogorszenie się sytuacji materialnej małżonka niewinnego, a z drugiej strony zasady słuszności”, co pozwala na ocenę jaki w konkretnej sprawie zakres przyczynienia się małżonka winnego może być uznany za “odpowiedni”.

Orzekając obowiązek alimentacyjny, sąd bierze pod uwagę sytuację sytuację zarówno zobowiązanego jak i uprawnionego. W uzasadnienie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 25 października 2012 r. w sprawie o sygn. akt SK 27/12, Trybunał wskazał, że zgodnie z utrwalonym sposobem rozumienia art. 60 § 2 KRO w orzecznictwie sąd, orzekając o obowiązku alimentacyjnym, bierze pod uwagę wskazane elementy sytuacji zobowiązanego i uprawnionego w ramach oceny przesłanek przyczyniania się jedynie „w odpowiednim zakresie” do zaspokajania tylko „usprawiedliwionych potrzeb” małżonka niewinnego. W ramach tych klauzul generalnych brane pod uwagę jest to, czy małżonek niewinny ma możliwość samodzielnego wyrównania negatywnych skutków rozwodu dla swojej sytuacji materialnej, a w szczególności, czy pozwala na to jego wiek, stan zdrowia, wykształcenie, doświadczenie zawodowe i sytuacja rodzinna. Pułap żądań małżonka niewinnego jest również dostosowywany do możliwości majątkowych i zarobkowych małżonka winnego (teoretycznych, a nie aktualnych – żeby nie promować zachowań zmierzających do ograniczenia dochodów w celu zmniejszenia wysokości świadczeń), ponieważ alimenty nie mogą być narzędziem zemsty finansowej na małżonku wyłącznie winnym rozwodu i jego eksploatacji ekonomicznej. W rezultacie, w orzecznictwie piętnowane są zarówno nadmiernie wygórowane oczekiwania małżonka niewinnego, jak i nieodpowiedzialne zachowania małżonka wyłącznie winnego.

Obowiązek alimentacyjny – kiedy wygasa

Obowiązek dostarczania środków utrzymania małżonkowi rozwiedzionemu wygasa w razie zawarcia przez tego małżonka nowego małżeństwa. Jednakże gdy zobowiązanym jest małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za winnego rozkładu pożycia, obowiązek ten wygasa także z upływem pięciu lat od orzeczenia rozwodu, chyba że ze względu na wyjątkowe okoliczności sąd, na żądanie uprawnionego, przedłuży wymieniony termin pięcioletni. (art 60 § 3 kro)

Pozbawienie współmałżonka samodzielnego zarządu majątkiem wspólnym.

Z chwilą zawarcia małżeństwa, pomiędzy małżonkami powstaje wspólność majątkowa. Dzieje się tak z mocy prawa. Wspólnością tą, objęte są zarówno przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków, jak i przez jednego z nich. Małżonkowie, zobowiązani są współdziałać w zarządzie majątkiem wspólnym. Powinni w szczególności udzielać sobie informacji o:

stanie majątku wspólnego
wykonywaniu zarządu tym majątkiem a także
zobowiązaniach go obciążających.

We wspólności majątkowej, małżonkowie mają równe prawa i obowiązki względem wspólnej masy majątkowej. Każdy z małżonków co do zasady (poza wyjątkami przewidzianymi w przepisach), może samodzielnie zarządzać tym majątkiem. Kodeks rodzinny i opiekuńczy, w art. 40, przewiduje jednak możliwość pozbawienia jednego z małżonków, samodzielnego zarządu majątkiem wspólnym. Jest to możliwe postanowieniem sądu, który na wniosek drugiego małżonka bada, czy zachodzą ważne powody do wydania takiego postanowienia.

„Z ważnych powodów sąd może na żądanie jednego z małżonków pozbawić drugiego małżonka samodzielnego zarządu majątkiem wspólnym; może również postanowić, że na dokonanie czynności wskazanych w art. 37 § 1 zamiast zgody małżonka będzie potrzebne zezwolenie sądu. Postanowienia te mogą być uchylone w razie zmiany okoliczności.”

Pozbawienie jednego z małżonków, samodzielnego zarządu majątkiem wspólnym jest więc możliwe. Stosowne postanowienie wydaje sąd. Muszą wystąpić jednak ważne powody. Jeżeli okoliczności uzasadniające wydanie takiego postanowienia ulegną zmianie, sąd może to postanowienie uchylić.

Ważne powody, czyli jakie?

Jeden z małżonków może wnioskować do sądu o pozbawienie współmałżonka prawa do samodzielnego zarządzania majątkiem wspólnym. Może to uczynić, jedynie z ważnych powodów. Kodeks rodzinny i opiekuńczy nie precyzuje, jednak co należy uznać, za ważne powody. Niewątpliwie jednak są to takie zachowania współmałżonka w zakresie majątku wspólnego, które:

zagrażają interesom majątkowym rodziny,
prowadzą do znacznego uszczuplenia tego majątku albo
są sprzeczne z dobrem rodziny.

Zachowania te nie muszą być zawinione. Jako przykłady można wskazać rażącą nieudolność w wykonywaniu zarządu albo lekkomyślność w podejmowaniu decyzji co do majątku wspólnego. Mogą to być zachowania zagrażające interesom majątkowym rodziny, z uwagi na chorobę psychiczną, alkoholizm, narkomanię, zaangażowanie w hazard itp. Sąd ingerując w zarząd majątkiem wspólnym, poprzez pozbawienie jednego z małżonków samodzielnego zarządu tym majątkiem, ma na celu jego ochronę przed zachowaniami małżonka, sprzecznymi z interesami majątkowymi rodziny.

Czy konflikt pomiędzy małżonkami można uznać za ważny powód?

Jak już była o tym mowa powyżej, małżonkowie są zobowiązani współdziałać w zarządzie majątkiem wspólnym. Nie zawsze jest to jednak możliwe. Zdarza się, że pomiędzy małżonkami dochodzi do konfliktu. Nie są oni w stanie porozumieć się ze sobą. Dotyczy to także kwestii związanych zarządzaniem majątkiem wspólnym. Nie zawsze wniosek o pozbawienie współmałżonka prawa do samodzielnego zarządu majątkiem wspólnym będzie uzasadniony. Kodeks rodzinny i opiekuńczy przewiduje także inne środki prawne, z których skonfliktowani małżonkowie mogą skorzystać. Przykładowo art. 24 kro przewiduje możliwość zwrócenia się o rozstrzygniecie spornej kwestii do sądu

“Małżonkowie rozstrzygają wspólnie o istotnych sprawach rodziny; w braku porozumienia każdy z nich może zwrócić się o rozstrzygnięcie do sądu”.

Inną możliwością jest zwrócenie się do sądu, na podstawie art 39 kro, z wnioskiem o zezwolenie na dokonanie czynności, co do której drugi współmałżonek odmawia zgody, która jest wymagana do jej dokonania albo porozumienie z nim nie jest możliwe lub znacznie utrudnione.

„Jeżeli jeden z małżonków odmawia zgody wymaganej do dokonania czynności, albo jeżeli porozumienie z nim napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody, drugi małżonek może zwrócić się do sądu o zezwolenie na dokonanie czynności. Sąd udziela zezwolenia, jeżeli dokonania czynności wymaga dobro rodziny”.

Wreszcie każdy z małżonków może żądać, na podstawie art 52 § 1 kro, ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej.

„Z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej”.

Co w praktyce oznacza pozbawienie współmałżonka prawa do samodzielnego zarządu majątkiem wspólnym?

Pozbawienie małżonka samodzielnego zarządu majątkiem wspólnym, obejmuje wszelkie te czynności, które małżonek mógłby podejmować samodzielnie, bez udziału współmałżonka. Sąd może jednak w wydanym przez siebie postanowieniu, wskazać konkretne rodzaje czynności lub pewne składniki majątku.

Małżonek, którego sąd pozbawił prawa samodzielnego zarządu majątkiem wspólnym w dalszym ciągu jest uprawniony do dokonywania pewnych czynności zarządczych, dotyczących tego majątku. Nadal może zarządzać majątkiem wspólnym działając w porozumieniu ze współmałżonkiem (został bowiem pozbawiony samodzielnego zarządzania majątkiem wspólnym). Nadal może także odmówić wyrażenia zgody na czynności, które zgodnie z kodeksem rodzinnym i opiekuńczym, wymagają zgody drugiego współmałżonka zgodnie z art. 37 kro. Może także skorzystać z przysługującego mu prawa sprzeciwu wobec czynności zarządu zgodnie z art. 36.1 kro.

Jeżeli jednak małżonek, który został pozbawiony prawa samodzielnego zarządu tym majątkiem, podejmie czynności, do których nie jest uprawniony, czynności te są nieważne.

Potrzebujesz pomocy w przygotowaniu wniosku? Chcesz żeby reprezentować Cie w sądzie. Potrzebujesz innej pomocy z zakresu prawa rodzinnego?

Zapraszam do kontaktu

Chcesz dowiedzieć się więcej o tym, na jaką pomoc możesz liczyć? Jak wygląda pierwsza konsultacja? Jakie są koszty pierwszej konsultacji – kliknij tutaj.