Wypowiedzenie umowy leasingu – uregulowania umowne

Przyczyny wypowiedzenia umowy leasingu przewidziane w kodeksie cywilnym.

Świadcząc już ponad 20 lat pomoc prawną zarówno na rzecz spółek leasingowych, jak i klientów korzystających z leasingu, przeczytałam bardzo wiele umów leasingu.  W zasadzie umowy te przewidują możliwość ich wypowiedzenia jedynie przez firmę leasingową jako Finansującego. Uprawnienie takie nie przysługuje Korzystającemu. Kodeks cywilny, który w tytule XVII¹ zawiera regulacje w zakresie leasingu, w art. 709¹¹, 709¹² § 2 lub art. 709¹³ § 2 KC, wskazuje sytuacje w których umowa leasingu może zostać wypowiedziana. Są to sytuacje w których:

• mimo upomnienia na piśmie przez finansującego korzystający:
  a) narusza obowiązek utrzymywania przedmiotu leasingu w należytym stanie, w szczególności nie dokonuje jego konserwacji i napraw niezbędnych do zachowania go w stanie niepogorszonym, z uwzględnieniem jego zużycia wskutek prawidłowego używania,
  b) narusza obowiązek polegający na ponoszeniu ciężarów związanych z własnością lub posiadaniem przedmiotu leasingu
  c) używa przedmiot leasingu i pobiera z niego pożytki w sposób sprzeczny z umową leasingu, a gdy umowa tego nie określa – w sposób nie odpowiadający właściwościom i przeznaczeniu przedmiotu leasingu
  d) nie usuwa zmian w przedmiocie leasingu których dokonał bez zgody finansującego chyba że zmiany te wynikają z przeznaczenia przedmiotu leasingu

• korzystający bez zgody finansującego odda przedmiot leasingu do używania osobie trzeciej

• korzystający dopuszcza się zwłoki z zapłatą co najmniej jednej raty a finansujący wyznaczył na piśmie korzystającemu odpowiedni termin dodatkowy do zapłacenia zaległości z zagrożeniem, że w razie bezskutecznego upływu wyznaczonego terminu może wypowiedzieć umowę leasingu ze skutkiem natychmiastowym, chyba że strony uzgodniły termin wypowiedzenia. Więcej na ten temat w artykule “Zwłoka z zapłatą rat leasingowych a skuteczne wypowiedzenie umowy”. 

Często jednak umowy leasingu poza ww. sytuacjami przewidzianymi w kodeksie cywilnym a uzasadniającymi wypowiedzenie umowy leasingu, przewidują także inne przypadki w których finansujący przyznaje sobie prawo wypowiedzenia umowy leasingu. 

Czy dopuszczalne jest uregulowanie w umowie leasingu innych przypadków wypowiedzenia tej umowy, niż te przewidziane w kodeksie cywilnym?

Sąd Apelacyjny w Warszawie – I Wydział Cywilny, w wyroku z dnia z dnia 8 grudnia 2016 r. w sprawie o sygn. akt I ACa 2031/15 stwierdził, że „nie jest dopuszczalne uregulowanie w umowie leasingu innych przypadków wypowiedzenia tej umowy. Takie postanowienie jako mające na celu obejście ustawy jest bezwzględnie nieważne zgodnie z art. 58 KC”. W powyższym wyroku sąd w sposób nie budzący wątpliwości stwierdził, że wypowiedzenie umowy leasingu, w istotny sposób zostało ograniczone i to zarówno co do formy, jak i  konieczności wskazania przyczyny tego wypowiedzenia. „ Wypowiedzenia umowy może dokonać w zasadzie tylko finansujący i wyłącznie w przypadkach przewidzianych w ustawie, czyli w razie zaistnienia sytuacji określonych w art. 709¹¹, 709¹² § 2 lub art. 709¹³ § 2 KC. Powstanie po stronie finansującego prawa do wypowiedzenia umowy uzależnione jest przy tym od spełnienia zawartych w tych przepisach przesłanek. Kolejnym ograniczeniem jest zastrzeżenie przez ustawodawcę w każdym przypadku, że wypowiedzenie następuje ze skutkiem natychmiastowym, chyba że strony uzgodniły termin wypowiedzenia. Możliwe jest przy tym ustalenie przez strony terminu wypowiedzenia tylko na wypadek zaistnienia okoliczności uzasadniających w świetle powołanych przepisów wypowiedzenie umowy leasingu”.

Przyczyny wypowiedzenia umowy leasingu

Jeżeli umowa leasingu została wypowiedziana, ważne jest wskazanie w piśmie zawierającym to wypowiedzenie, konkretnej przyczyny tego wypowiedzenia. To od niej zależeć będzie to, czy umowa została wypowiedziana skutecznie. Sąd Apelacyjny w przytoczonym już powyżej wyroku z dnia 8 grudnia 2016 r. w sprawie o sygn. akt I ACa 2031/15 w uzasadnieniu, powołał się na Uchwałę pełnego składu Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 19 maja 1978 roku (sygn. akt V PZP 6/77, OSNCP rok 1978, nr 8, poz. 127), wydanej co prawda na gruncie zagadnień związanych z wypowiedzeniem umowy o pracę, uznając jednak że pogląd w niej wyrażony, zastosować można przy analizie wypowiedzenia innych stosunków prawnych o charakterze ciągłym . W uchwale tej Sąd Najwyższy Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wskazał, że przyczyna wypowiedzenia powinna być podana w sposób skonkretyzowany, nie ograniczający się do ogólnikowego zwrotu bądź powtórzenia wyrażeń ustawowych. Dopiero skonkretyzowanie przyczyny umożliwia jej sprawdzenie.

Umowa leasingu zostaje zwarta na czas określony, wskazany w tej umowie i powinna trwać do upływu terminu wskazanego w umowie. O ile wypowiedzenie tej umowy przed terminem jest możliwe, to jest ono rozwiązaniem wyjątkowym. Przyczyna rozwiązania tej umowy podlega weryfikacji. Finansujący dokonując wypowiedzenia umowy leasingu i wskazując przyczynę tego wypowiedzenia, jest tą przyczyną związany. Wyjątki umożliwiające rozwiązanie umowy leasingu przed upływem terminu jej trwania wskazane są w kodeksie cywilnym. Rozszerzenie tych wyjątkowych sytuacji uznać należy zdaniem Sądu Apelacyjnego w Warszawie I Wydział Cywilny, za niedopuszczalne.

Uregulowanie w umowie leasingu innych przypadków wypowiedzenia umowy niż wskazane w kodeksie cywilnym są bezwzględnie nieważne.

Sąd Apelacyjny w Warszawie stwierdził, że „należy stwierdzić, że nie jest dopuszczalne uregulowanie w umowie leasingu innych przypadków wypowiedzenia tej umowy. Takie postanowienie jako mające na celu obejście ustawy jest bezwzględnie nieważne zgodnie z art. 58 KC  (tak Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 26 lutego 2014 roku, sygn. akt VI ACa 1175/13, Legalis, J. Brol, Umowa leasingu, Wydawnictwo Prawnicze Lexis Nexis, Warszawa 2002, s. 165, M. Gutowski, komentarz do art. 70911 KC, Legalis, i K. Kopaczyńska – Pieczniak, komentarz do art. 79915 KC).

Przyczyna wypowiedzenia umowy leasingu jest istotna. Warto sprawdzić czy umowa została wypowiedziana z przyczyn wskazanych w kodeksie cywilnym czy też z innych przyczyn. Może się okazać, że nie doszło do skutecznego wypowiedzenia umowy leasingu, „gdyż wskazane w tym oświadczeniu jego przyczyny nie odpowiadają ustawowo przewidzianym przypadkom uprawniającym do tego.”

Potrzebujesz pomocy prawnej?

Zapraszam do kontaktu